Қазақстанның экономикасы

Қазақстан бес ірі экономикалық ауданнан тұрады. Солтүстік Қазақстанның қайталанбас табиғаты – бұл өңірдің ерекше байлығы. Оның аумағында Павлодар облысындағы Бурабай курорттық аймағы мен Баянауыл курорттық аймағы, сондай-ақ қорықтар бар. Солтүстік Қазақстан негізінен агроөнеркәсіп кешені болып табылады, ол елдің ауыл шаруашылығы саласының 15% өндіреді. Ақмола және Қостанай облыстары астық өндіруге және мал шаруашылығын дамытуға маманданған. Ал Ақмола облысы Қазақстандағы жаздық бидайдың күшті сорттарының негізгі жеткізушісі. Солтүстік Қазақстанда да темір рудасының, отқа төзімді материалдардың және алюминий мен полиметалл кендерінің бай қоры бар.

Шығыс Қазақстанның жер қойнауы пайдалы қазбаларға бай. Мұнда қорғасын, мырыш, күміс, алтын, мыс, титан, тантал, магний, кадмий, теллур және басқа да металдар өндіріліп, өңделеді. Зырян, Лениногор, Никольское сияқты кен орындарының қоры бойынша ТМД елдерінің арасында теңдесі жоқ. Шығыс Қазақстан – ірі өнеркәсіп орталығы, мұнда мыңнан астам орта және ірі өнеркәсіп кәсіпорындары жұмыс істейді. Өңірдегі ірі металл өндірушілер – Өскемен титан-магний комбинаты, Үлбі металлургиялық зауыты, «Восток Казмед» филиалы және «Қазақмыс» корпорациясы. «Азия-Авто» АҚ жеңіл автокөліктер шығарады.

Батыс Қазақстан – Қазақстанның ғана емес, ТМД-дағы ең ірі мұнай және газ өндіруші аймақ. Мұнда әлемдегі ең ірі мұнай-газ кен орындары орналасқан – Теңіз, Қарашығанақ, Қашаған. Облыста хром, никель, титан, фосфориттер, мыс, алюминий, көмір сияқты шикізаттың қоры бар.

Орталық Қазақстан – республиканың ірі индустриялық-аграрлық аймағы. Облыста көмір, химия өнеркәсібі, қара металлургия, ауыл шаруашылығы машина жасау, ауыл шаруашылығы, жеңіл және тамақ өнеркәсібі дамыған. Қарағанды ​​көмір бассейні республиканың қатты және 37% кокстелетін көмірінің 100% өндіреді. Қарағанды ​​металлургиялық зауыты – Қазақстандағы ең ірі кәсіпорын. Ауыл шаруашылығы Орталық Қазақстанның солтүстік бөлігінде дамыған. Мұнда негізінен жаздық бидай, сонымен қатар арпа, тары, күнбағыс, түрлі көкөністер мен картоп өсіріледі.

Ірі қара, жылқы өсіріледі. Оңтүстікте ауыл шаруашылығы жерлерінің басым бөлігі тек қой жайылымына ғана пайдаланылады. Олар мұнда барлық жерде өсіріледі.

Оңтүстік Қазақстанда машина жасау, металл өңдеу, ағаш өңдеу, жеңіл және тамақ өнеркәсібі, сонымен қатар полиграфия өнеркәсібі дамыған. Бұл салалардың ірі кәсіпорындары: «АЗТМ» АҚ, Алматы қаласында орналасқан «Поршен», «Электроприбор», «Эталон», «Металлист» зауыттары сияқты кәсіпорындар. Жамбыл, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан облыстарында. Түсті металлургия, химия және мұнай өңдеу өнеркәсібі, машина жасау, жеңіл және тамақ өнеркәсібі дамыған. Дәл осы салалардың кәсіпорындары аймақтың экономикалық профилін анықтайды.

бүгін Экономикалық өсудің негізгі көзі елдің шикізаттық әлеуетін пайдалану болып табылады. Қазақстан тау-кен өндіру, отын, металлургия және химия өнеркәсібінде өндірілген шикізатты экспорттайды.

•     мұнай және мұнай өнімдері – 35%
•     түсті металдар – 17%
•     қара металдар - 16%
•     кен - 12%
•     дәнді дақылдар – 9%
•     басқа - 11%

Импорттау

Негізгі импорттық өнімдерге машиналар мен жабдықтар, көлік құралдары, аспаптар мен автоматтар, химия өнімдері, минералды отын, азық-түлік өнімдері, дайын өнімдер және халық тұтынатын тауарлар жатады.

Қазақстан өнеркәсібі

Қазақстан экономикасында өнеркәсіп жетекші сала болып табылады. Өнеркәсіп өндірісінің үлесі жалпы ішкі өнімнің шамамен 30% құрайды. Өнеркәсіптік кәсіпорындарда Қазақстан экономикасында жұмыс істейтін жалпы халықтың 20%-ы жұмыс істейді. Қазақстан өнеркәсібінің ерекшелігі кешеннің дамуына мүмкіндік беретін өз ресурстарымен толық қамтамасыз етілуі болып табылады әртараптандырылған өнеркәсіптік құрылым.

Қазақстанның отын-энергетикалық кешені мұнай, газ және көмір өнеркәсібін, электр энергиясын, газды және суды өндіру мен бөлуді қамтиды. Қазақстанның жалпы өнімінің 7,4%-ы газ, электр және су тарату саласына тиесілі. Шикі мұнай мен ілеспе газ өндіру Қазақстанның жалпы өнеркәсіптік өндірісі құрылымының 50%-дан астамын құрайды.

Мұнай-газ өнеркәсібі республика экономикасының дамуын алдын ала белгілейді.

Бүгінгі таңда Қазақстанның ауыл шаруашылығы экономиканың негізгі салаларының бірі болып табылады. Қазақстанның ауыл шаруашылығының әлеуеті зор, қорлары мол. Бүгінде Қазақстан 21.5 мың гектар егістік жерді пайдаланады және бұл көрсеткіш бойынша әлемде алтыншы орында тұр. 2015 жылы дәнді дақылдар егілетін алқаптар 15,2 млн га, оның ішінде бидай – шамамен 12,2 млн га, майлы дақылдар – 2,2 млн га, мал азықтық дақылдар – 3,7 млн ​​га алқапқа орналастыру жоспарлануда. . Елде жан басына шаққанда ауылшаруашылық өнімі өте жоғары. Ал бидай өндіру бойынша республика Канададан кейін екінші орында. Қазақстанның ауыл шаруашылығы бүгінде 40 мыңнан астам кәсіпорынды қамтиды. Бұл негізінен шағын шаруашылықтар. Қазақстанда шаруа қожалықтары дамыған сайын мал басы көбейеді деп күтілуде. Құс өсірушілер біршама жетістіктерге жетті. Бүгінде 38-ге жуық зауыт бар: 12 «ет» және 26 «жұмыртқа» зауыттары, олар жыл сайын 4 миллиардтан астам жұмыртқа шығарады құс етіне арналған. Ежелден Қазақстан дамыған мал шаруашылығымен танымал. Республикадағы мал шаруашылығының негізгі түрлері қой және ірі қара мал шаруашылығы, сонымен қатар жылқы және түйе шаруашылығы болып табылады. Кейбір аймақтарда шошқа шаруашылығы мен марал шаруашылығы дамыған.

Қазақстан көлігі. Қазақстанның дамыған көлік жүйесі өмірлік қажеттілікке байланысты. Республика мен көптеген елдер арасындағы сауда қатынастарын жүзеге асыруда жалпы ұзындығы 87 мың километрден асатын автомобиль жолдары маңызды рөл атқарады. Қазақстанды Орталық Азия елдерімен, Қытаймен және Ресеймен байланыстыратын автомобиль жолдары бар. «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» ауқымды халықаралық жобасы аясында көптеген жолдар жөнделді. Бұл халықаралық жол дәлізі Еуропа мен Азияны байланыстыруға арналған.

Әуе көлігі - ең жылдам және сонымен бірге ең қымбат көлік түрі. Қазақстандағы әуе билеттерінің қымбаттауы рейстерге жүктеменің болмауымен түсіндіріледі. Қазақстанның көптеген қалаларында әуежайлар бар, барлығы 22 ірі, оның 14-і халықаралық әуе қатынасына қызмет көрсетеді.

Қазақстанда Кеңес дәуірінде салынған теміржол желісі жеткілікті түрде дамыған. Еліміздің барлық облыс орталықтары тұрақты жолаушылар тасымалымен байланысты. Қазақстандағы темір жолдардың ұзындығы 14 мың шақырымнан асады. Қазақстан аумағы арқылы жүк және жолаушы тасымалдауға арналған халықаралық темір жол қатынасы өтеді.

Қаржы.

Қазақстанның қаржы жүйесі бүгінгі таңда ТМД-ның басқа елдерімен салыстырғанда ең реформаланған және қаржы секторының дамуы бойынша посткеңестік елдерден бірнеше жыл алда келеді. Ол ең прогрессивті деп танылды және мұны жетекші халықаралық сарапшылар растайды.

Қазақстан Республикасында екі деңгейлі банк жүйесі бар. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының орталық банкі болып табылады және Қазақстан Республикасының банк жүйесінің жоғарғы (бірінші) деңгейін білдіреді. Қазақстан Ұлттық Банкі өз қызметін Қазақстан Республикасының Үкіметімен үйлестіретін ерекше құқықтық мәртебесі бар Қазақстан Даму Банкін қоспағанда, барлық басқа банктер банк жүйесінің төменгі (екінші) деңгейін білдіреді егер бұл оның негізгі функцияларын орындауға және ақша-несие және валюталық саясатты іске асыруға қайшы келмесе, өз қызметінде Үкіметтің экономикалық саясатын есепке алады және оның жүзеге асырылуына жәрдемдеседі. Қазақстан Ұлттық Банкі Қазақстан Республикасының Президентіне есеп береді, бірақ оған заңмен берілген өкілеттіктер шегінде есеп береді.